[KURTULUŞ SAVAŞI / YAZMA HATIRAT / BATI CEPHESİ] [Hatırât: İstiklâl Savaşı'nda İvrindi, Ayvalık, Soma, Dikili cepheleri]

HALİT [BAYRAK] BEY, (1892-1965), El Yazması, Ankara, 1937.

Döneminin kapaksız defterine yazılmış, 22 x 15 cm, tamamı Osmanlıca, oldukça temiz, eksiği yok, [34] yapraklı defterde [25] yaprak dolu, sayfaların tek yüzü kullanılmış; tarihi 1937 yılı ya da sonrası; mavi mürekkep kullanılarak yazılmış, yazılarda farklı ve aynı kalemle yapılmış düzeltmeler mevcut, tamamı el yazması, sonu imzalı.

Daha önce yayınlanmamıştır. Halit Bayrak'ın Erkân-ı Harbiye-i Umûmîye Reisliği'ne vermiş olduğu raporlar yayınlanmıştır. (Bkz. "Cephe kumandanı Halit Bayrak'ın hatıraları ışığında Millî Mücadele'de İvrindi cephesi: İvrindi tarihine notlar.", Haz: Aydın Ayhan).

Kurtuluş [İstiklâl] Savaşı (1919-1922)'nda İvrindi, Bergama, Soma ve Dikili cephelerinin açılışları, organizasyonları, bölgedeki iç isyanlar, Yunan kuvvetleriyle yapılan çarpışmalar, Kuva-yı Milliye hareketi, vb hatıratta anlatılmaktadır. Balıkesir, İzmir ve Manisa şehirlerindeki Kuva-yı Milliye hareketi ilie birlikte Milli Mücadele'de "Garp Cephesi" olarak tanımlanan cepheyle ilgili çarpıcı bilgiler içerir. Hatıratın içindeki bölümler hicrî olarak tarihllendirilmiştir ve daha çok 1335-1336 / 1919-1920 tarihlerinin olaylarını kapsamaktadır. Yazarın belirttiği üzere defter, 1937 tarihinde Mareşal Fevzi Çakmak (1876-1950)'ın Halit Bayrak'tan isteği üzerine tutulup asker ve yazar Rahmi Apak (1887-1963)'ın talebi üzerine tutulmuştur.

Giriş sayfasının transkripsiyonu: "Aziz ağabeyim Rahmi Apak - Emekli kurmay albay Genelkurmay Harp Tarihi Odası, Ankara. Emrinizi aldım. Merhum genelkurmay başbakan Mareşal Fevzi Çakmak telefonla benden (?) defa İvrindi ve Bergama cebhelerinde vuk'ua gelen düşman harekât ve dahili isyanlar hakkında hatıralarımın yazılarak gönderilmesini istedi. Daha (?) 17/3/[1]937 tarih ve Harf Tarihi Encümeni 50286 numerolu yazılar ile de bu istediğiniz tekrarlardan yaralandığım kısımları 22 Eylül 1937 tarihinde genel kurmay şube amiri Nuri Topalak'a teslim ettim. Bir süredir de hatıra yazmakta olan İmir Şimâl cihetleri kumandanı General Kâzım Özalp (1882-1968)'e takdim etmiştim. Rahatsızlığıma rağmen yazdıklarınızı cevapsız bırakmak istemedim. Birkaç gün çalışarak suallerinizi muhakeme [yoluyla?] cevablandırmaya çalıştım...".

Halit Bayrak (d. 1892, İzmir - ö. 22 Mart 1965), Türk asker ve siyasetçi. Harp Okulu mezunudur. İzmir küçük zabit okulu müdürlüğü, Alman ağır sahra batarya komutanlığı, Bandırma 5. Ordu ihtiyat batarya komutanlığı, Bergama-İvrindi cephe komutanlığı, 7. Ordu piyade fırkası 1. süvari fırkası ve 11. piyade fırkası topçu komutanlığı, İzmir müstahkem mevkii istihbarat şube müdürlüğü, İzmir müstahkem mevkii ağır topçu birliği komutanlığı, Türk Maarif Cemiyeti kurucu üyeliği ve 2. başkanlığı, Türkiye İdman Cemiyeti merkezi umumi 2. başkanlığı, Spor yazarlığı, TBMM III., IV. ve V. dönem Bayazıt, VI., VII.ve VIII. dönem Ağrı milletvekilliği yapmıştır. IV., V. ve VI. dönem divanı riyaset idare memurluğu yapmıştır. Harp madalyası, Kırmızı şeritli istiklal madalyası ve takdirname sahibidir. Evli ve iki çocuk babasıdır. (Vikipedi).

Hüseyin Rahmi Apak, (1887, Babaeski - 14 Ekim 1963), Türk asker ve siyasetçi. Harbiye Mektebi mezunudur. Edirne Askeri Lisesi Fransızca öğretmenliği, 52.ve 53.Fırkalar Erkanı Harbiye Başkanlıkları, Alay ve Liva kumandanlıkları, Moskova ateşemilterliği, Harp Akademisi öğretmenliği, Kırklareli ve Ayvalık Süvari Alay Komutanlıkları, Lizbon ve Bağdat büyükelçilikleri, yazarlık ve TBMM V., VI., VII.ve VIII.dönem (3 Eylül 1946 tarihinde Lizbon büyükelçiliğine atanması nedeniyle istifa etmiştir) Tekirdağ milletvekillikleri yapmıştır. Evli ve 4 çocuk babasıdır. Ayrıca kendisinin "İstiklal Harbinde Garb Cephesi" ve "Yetmişlik bir subayın hatıraları"adlı eserleri mevcuttur. (Vikipedi).

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşından yenilgiyle çıkmasından sonra Mondros ateşkes antlaşmasını imzaladı. Ardından işgaller başladı. Özellikle 15 Mayıs 1919'da İzmir'in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi Türk milletini milli bir direniş hareketi başlatması yönünde harekete geçirdi. İzmir'in işgali Balıkesir bölgesini harekete geçirerek Balıkesir ve İvrindi'de milli kurtuluş hareketi oluşumuna hız kazandırmıştır. Bu çerçevede Kuzeybatı Anadolu'da oluşmaya başlayan cephelerden birisi de İvrindi cephesidir. İvrindi cephesinde ve diğer Kuzeybatı Anadolu cephelerinde bölge işgal edildikten sonra Yunan işgal kuvvetlerine karşı yaklaşık 26 ay devam eden milli müfreze hareketi ve verilen mücadele sayesinde bölgedeki örgütlenmenin odağı olan Balıkesir işgalden uzun süre korunmuştur. İvrindi cephesi açılınca başına Halit Bayrak kumandan olarak geçirilmiş, önce yüzbaşı, ardından üstteğmen rütbesiyle Milli Mücadele sırasında hizmetlerini gerçekleştirmiştir. Çok nadir.

-- Kurtuluş Savaşı Milli Mücadele İstiklâl Savaşı Garb Cephesi 1919-1922 Manisa İzmir Balıkesir Edremit İvrindi Havran Soma Bergama Kazım Özalp Anı Hatırat Egodoküman Yazma