[EL YAZMASI ŞİİR] Asef Halet Çelebi (1907-1958)'nin kendi el yazısıyla "Ayna" şiiri (Osmanlıca)

ASEF [ASAF] HALET ÇELEBİ (1907-1958), El Yazması, tarihsiz, 1942'den sonra.

Orijinal "Türkiye Cumhuriyeti" filigranlı kağıda kurşun kalem kullanılarak şairin kendi yazısı ile yazılmış, 25x17,5 cm, Osmanlıca metin ve Latin harfli Türkçe imza; sol kenar boşluğunda delgeç deliği ve kağıtta kat izleri mevcut, haricen çok temiz. 

İlk kez 1942 yılında "He" adlı ilk şiir kitabında yayınlanan "Ayna" şiirinin şair tarafından yazılmış orijinal el yazma ve imzalı nüshası.

Şiirin içeriği literatüre geçtiğinden sadece [uzat ellerini] tekrarıyla fazladan bir mısra içermektedir:

"3 Ayna:

Aynadan bakan benim
küçük gotamacık
duvarlardan karşına çıkan
aynalardan hayalini çalan
muhabbet olup vücudunu saran
küçük câriyen
nigâr-ı çîn

Nigâr-i çîn
bin bir aynada oynar
ayna ayna içindedir
nigâr-i çîn
nigâr-ı çînin içinde
ve zaman
zamanın dışında

Uzat ellerini küçük gotamacık
hayal hayal içinde
dünya bir hayal dolabıdır
aynalardan geçer
[Uzat ellerini] küçük gotamacık
çok sürmeden hayallerimiz
aynaların arkasından geçer

Aynaya bakan benim
hayal annemin oğlu
Bodhisat [sic] Gôtama

Dünyada en güzel şey
seni buldum
artık hiç bir şey istemem
küçük câriyem nigâr-ı çîn
uzat ellerini
aynaların dışına çıkalım"

"Asaf Hâlet’in Ayna şiiri, ilk defa 1942’de basılan "He" adlı şiir kitabında yer almıştır. İlk yıllarında Dîvân şiirinin nazım şekli ve türleriyle şiirler yazan Asaf Hâlet, şiirde belirlenmiş şekil, vezin, kafiyeye karşı çıkmıştır. Bu fikirlerini “Benim Gözümle Şiir Davası: 3-Şiirde Şekil” adlı yazısında belirtmiştir. (Çelebi, 1954, s.20) Bu yazıda, şiirin şekli hususunda "sadalarının arabeski o şiirin vermek istediği umumi havayı en mükemmel şekilde temin edecek olandır. Şu halde buna göre; ne kadar şiir varsa, o kadar da şekil olması icâb eder” şeklinde açıklamalar yapmaktadır. Yani, şiirlerinde ortak bir şekil yoktur. Ayna şiiri de Çelebi’nin şiirde şekil ile ilgili bu anlayışa uygun olarak serbest nazım şeklinde yazılmıştır.

Yaşadığı dönemin genel şiir anlayışına uygun şiirler yazan Asaf Hâlet, kendi döneminde bu nazım şeklini kullanan N. Hikmet, O. Veli gibi küçük ve basamaklı bentlerle şiirler yazmıştır. Fakat onun şiirinde ne N. Hikmet’in gür sesi, ne de O. Veli'nin rahat tavrı vardır. Serbest nazım şekli ile şiirinde kendine has bir üslup ve anlayışı bütünleştirmiştir. "Ayna", beş küçük bentten, her bentte az sayıda dizelerden oluşmuştur. Bu bentlerin üçü 7 dizeden, biri 3, diğer bent ise 6 dizeden oluşmaktadır. Bu dizelerden bazıları tek kelime veya tamlamadır. İlk üç bentte ritim havası veren kafiye yapısından söz etmek mümkün olsa da bu yapıyı diğer bentlerde göremiyoruz. Şiirde şekilden çok, içerik ve kompozisyon bütünlüğüne önem veren Asaf Hâlet’in şiir anlayışına uygun olan bir diğer husus ise gramer kurallarıdır. Asaf Hâlet diğer şiirlerindeki gibi bu şiirinde de noktalama işaretleri, büyük harf kullanımı, ünlü uyumu gibi gramer kurallarını kullanmamayı tercih etmiştir. 

Saf şiir anlayışını benimseyen A. Hâlet, şiirde gereksiz ayrıntılardan kaçınmıştır. Kelime kullanımındaki hassasiyeti ve tutumluluğu bu şiirinde de görebiliyoruz. Dizeleri kısa tutması, az ve öz olanı seçmesi, yabancı kökenli sözcüklere şiirinde neredeyse hiç yer vermemesi de bu anlayışın bir ürünüdür. Kelime yapısı olarak, gelenek şiirini anımsatan tek yapı “Nigâr-ı Çîn” tamlamasıdır. Masal motifini ben-anlatıcı kimliğiyle işlemeye başlayan Çelebi , biçim olarak da masalın unsurlarını kullanmıştır. Tekerleme, kafiye, kelime ve mısra tekrarları da bu masal unsurları arasında değerlendirilebilir." (Kaynak: Uz: Asaf Halet Çelebi'nin "Ayna" şirinde geleneğin izleri).

İlhamını Asya, tasavvuf ve dinler tarihinin ünlü kişilerinden, eski Doğu medeniyet ve masallarından alan egzotik şiirleriyle tanınmış cumhuriyet devri şairidir. Türk şiirinde modern-gelenekçi anlayışın temsilcisi kabul edilir. Kendisinden sonra gelen nesli soyut şiir anlayışının Türk Edebiyatı'ndaki ilk tanımlarını yaparak etkilemiştir. Divan ve Fars edebiyatı ile ilgili inceleme ve çevirileri vardır. Türk sanat müziği konusunda derin bir bilgisi olan sanatçı resim, müzik ve bilimle ilgili makaleler de yayımlamıştır. (Vikipedi).

-- Türk edebiyatı Türk şiiri El yazması Şiir İmzalı Koleksiyon

AUTOLIT