Lûgât-ı Remzi. 2 cilt TAKIM

HÜSEYİN REMZİ, (1853-1936), Matbaa-i Hüseyin Remzi, İstanbul, AH 1305 = 1888. 

Döneminin çok estetik, beş filetolu, her birinde yaldızla süslenmiş geleneksel desenler, başlık ve yazar ismi mevcut, koyu kırmızı renkli çeyrek deri ciltlerinde, temiz durumda, 19 x 13 cm, 2 cilt takım: [viii], 907 s.; 1040 sayfa. Künye sayfasında çok küçük Osmanlı dönemi sahiplik mührü mevcuttur.

Orta öğreniminin ardından iki yıl Orman Mektebi'ne devam eden ve ardından mezun olmadan ayrılıp Mekteb-i Tıbbiyye-yi Mülkiyye'ye geçen Hüseyin Remzi'nin mezun olduktan sekiz yıl sonra yayına hazırlayıp kendi hattıyla yayınladığı, 50-60.000 madde başı bulunan çizimli bu iki ciltlik zengin ve nadir sözlüğün güzel ve homojen deri ciltlerinde ilk baskısı. Eserde Osmanlı Türkçesi’nde kullanılmayan Arapça ve Farsça birçok kelimeye yer verilerek hacminin gereksiz yere arttırıldığını ileri süren dilciler olduğu gibi (DİA, XXXVII, 409-410) lugata hak ettiği değer verilmeyip daha sonra hazırlanan sözlüklerde kaynak olarak kullanılmamasının bir kayıp olduğunu söyleyen yazarlar da vardır (Birinci, sy. 31 [1270], s. 55-70). Tıp ve fen bilimleri ıstılahâtına dair en zengin Osmanlı dönemi sözlüklerindendir.

1887 yılı ortalarında Beyazıt'ta Kökçüler Kapısı'nda bulunan bir matbaayı devralan Hüseyin Remzi burayı yirmi yıl kadar işletti. Taşbaskı yaptığı devlet salnâmelerinde kayıtlı bu matbaada bir iki risâle hariç hep kendi kitaplarını bastı. 15 Kasım 1899 tarihli bir belgede matbaasını gerekli izni almadan Ermeni cemaatinden Mihran’a verdiğinden matbaacılık yapmasının yasaklandığı belirtiliyorsa da 1908-1909 yıllarında çıkardığı Mikyâs-ı Şerîat adlı gazeteyi kendi matbaasında basmaya devam etti. Arapça, Farsça ve Fransızca bilen Hüseyin Remzi 9 Aralık 1936 tarihinde İstanbul’da öldü. 1880’de evlendiği Necip Paşa’nın kızı Fatma Nazime Hanım’dan Mehmed Fâtih ve Ömer Alâeddin adında iki oğlu olmuş, soyadı kanunu çıkınca Altınbilek soyadını almıştır. Hüseyin Remzi’nin eserleri Mekteb-i Tıbbiyye-i Şâhâne muallimlerinden Miralay Hüseyin Remzi Bey (ö. 1898) ve Dârüşşafaka mezunu Hüseyin Remzi Bey’in (ö. 1925) eserleriyle karıştırılmaktadır.

-- Sözlük Referans Tıp Türk dili Osmanlıca Fen bilimleri 

v2r8