[MEFKÛRE / KURTULUŞ SAVAŞI PROPAGANDA / RESİM TARİHİ] Trakya: İmdad!... = La Thrace: Au secours!... No: 9. Ressam: Selahattin Ömer (1889-1943)

Çizeri: SELAHATTİN ÖMER, (1889-1943), Tarihsiz.

Ressam Selahattin [Selahaddin] Ömer'in resimlediği Trakya propagandası temalı resmin bromür kağıt üzerine gümüş jelatin baskısı, 9x14 cm, arkası boş. Kartpostalın kenarlarında küçük kırıklar mevcut, haricen temiz. Serinin dokuzuncusu olarak basılan bu kart, usta ressamın fırçasından dalgalı bir denizde açıklara doğru kollarını açıp yardım talep eden bir Türk kadınını tasvir etmektedir. Osmanlıca / Fransızca çift dilli.

"Mefkûre kartları" adıyla anılan kartlar, Kurtuluş Savaşı sırasında, halkın kurtuluşa inancını güçlendirmek, istek ve moralini en üst düzeyde tutmak amacıyla dönemin ressamları tarafından resimlenmiş ve harita mühendisleri tarafından hazırlanmış resimli ve yazılı, görsel değeri son derece yüksek propaganda kartlarıdır.

Serinin 9. kartı olarak basılan bu nadir mefkûre kartının çizeri olan Selahaddin Ömer 1889’da Edremit’te doğmuştur. Asker bir aileden gelmenin geleneğini sürdürerek 1903 yılında Kuleli Askeri Lisesi'ne girdi.  Harp Okulundan 1908’de mezun oldu. 31 Mart ayaklanmasını bastırmak için Selanik'ten gelen hareket ordusunda görev yaptı. 1912 yılından itibaren Genelkurmay Başkanlığı Harita Şubesi Kartografya Bölümünde görev yapan Düzgünoğlu, Osmanlı İmparatorluğunun içinde bulunduğu çöküş ve parçalanma devri nedeniyle Balkan Savaşı'ndan, 1. Dünya Savaşı’na kadar pek çok  cephede savaştı. Hicaz’da harita görevinde bulunmuştur. 1907-1918 arasında İngilizlere esir düştü. 1919’dan sonra Harita dairesinde çalışmalarına devam etti. Kurtuluş Savaşı'na katıldı. 5.dereceden Mecidi Nişanı, Harp Madalyası, Donanma Madalyası, Alman 2. Rütbeden İftihar Madalyası ve cephede savaşanlara verilen kırmızı şeritli istiklal madalyası ile ödüllendirildi.

1919-1922 yılları arasında Kurtuluş Savaşı’nı ve işgal altındaki memleketi anlatan propaganda  kartlarını illegal olarak çizip bastırarak, Anadolu'ya dağıtılmasını sağladı. Bu kartlar sayesinde dağılan moralin, milli ülkü ve vatan kavramlarının yeniden halkta canlanmasını amaç ediniyordu. Bu nedenle kartlara büyük vatan ülküsü anlamını taşıyan “mefkure kartları” adını verdi. Kartlarda dönemin Rus ressamlarından etkilendi. İki farklı üslupta kartlar çizdi, birincisi vatan ülküsünü ele alan sembolik çizimler, diğeri ise halkın ve cephenin durumunu anlatan daha gerçekçi resimlerdi. Eski bir İstanbul ailesinden Resan hanımla 1923 yılında evlendi. Asuman (Korad), Bisan (Tümay) ve Ercihan Düzgünoğlu adlarında üç çocukları oldu. Cumhuriyet'in ilanından sonra İstanbul'dan Ankara'ya taşınarak Mustafa Kemal ve çalışma arkadaşlarına katıldı. İlerleyen yıllarda Türkiye Cumhuriyeti, iki senelik devlet bursuyla onu Paris'e resim eğitimine gönderme fırsatı sundu. Ama ailesini bırakamadığı için gitmedi. Harita subayı olarak tüm Türkiye'yi haritalandırdı. Üç boyutlu kabartma ve çizim haritaları halen devlet arşivlerindedir. Harp Akademileri matbaa müdürlüğü görevinde bulundu. Yağlı boya resim çalışmalarına devam etti. 1931'de mefkure kartlarının orijinal tablolarını halk evinde sergiledi. Ankara’da bulunan Devlet Resim Heykel Müzesi, Harita Müzesi, İnkılap Tarihi Müzesi ve Milli Kütüphane’deki Türk Ocağı koleksiyonunda tabloları vardır. 

-- Propaganda Mefkûre Kartpostal Koleksiyon Atatürk Kurtuluş Savaşı Milli Mücadele (1919-1922) Trakya Balkanlar Kadın Feminizm

D3