[TÜRK KADINLAR BİRLİĞİ - OSMANLICA İMZALI BELGELER] Erken dönem feminist Türk Kadın Birliği kurucularından Sacide(?) [Hanım], Zeliha Ziya, Matlûbe Ömer'den imzalı Osmanlıca belge

ZELİHA ZİYA, MATLUBE ÖMER..., Türk Kadın Birliği, 1926.

Arkasında matbu "Türk Kadınlar Birliği" ön tarafında ise bir heyet tarafından imzalanmış el yazması Osmanlıca alındı belgesi. Büyük boy: 46x23,5 cm. Kat izleri mevcut. Temiz. 

"[Hesaplar] Yalnız kırk bir lira on guruşdur. [Türk] Kadın Birliği tarafından (?) sûretle dercolunan aidatdan yüz kırk bir lira on guruş hocamız (?) birlik veznesine teslim olunmuşdur., 26 Haziran 1926". El yazısı belgenin alt kısmında Birlik azaları ve veznedarın imzaları bulunmaktadır: Birlik azasından (Sacide?), kezâ Zeliha Ziya.; kezâ Veznedâr: Matlûbe Ömer. 

"1923 yılında kurulan Kadınlar Halk Fırkası'nın kuruluşuna hükümet izin vermeyince, Türk Kadınlar Birliği, 7 Şubat 1924 tarihinde kuruldu. Kurucuları arasında, Nezihe Muhittin, Latife Bekir (Çeyrekbaşı) ve Sabiha Zekeriye (Sertel) de bulunmaktadır. Şükufe Nihal aktif üyelerden birisidir. Derneğin, Atatürk’ün eşi Latife Hanımdan da büyük destek aldığı bilinmektedir. 

Kuruluş amacı, kadının siyasal haklarını elde etmesi ve sosyal yaşama eşit olarak katılmasının sağlanması idi. İlk Genel Başkan Nezihe Muhiddin’ in aşağıdaki sözleri bu amacı ve mücadeleyi en iyi şekilde özetlemektedir:

"Biz Türk Kadınları toplumsal ve siyasal yaşamda hak ettiğimiz yeri almalıyız. Önce Türk Kadınlarını bilinçlendirmeli ve eğitmeliyiz. Onlara daha fazla şey istemelerini ve bunlara nasıl ulaşacaklarını anlatmalıyız. Amacımız Türkiye’de kadın ve erkeğin toplumsal, ekonomik ve siyasal eşitliğidir.”

Bu bakış, gayret ve çalışmalar sonucu, 1926 yılında kabul edilen Medeni Yasa ile kadın toplum içinde kimliğini elde etmiş, 1930 yılında da kadınlarımız, belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkını yasayla kazanmıştır. Türk Kadınlar Birliği, aynı yıl 11 Nisan’da İstanbul’da büyük katılımlı bir miting düzenlemiştir. 1933 yılında kadınların, köy ihtiyar heyetlerine seçme ve seçilebilme, 1934 yılında ise, TBMM.’ne girebilme haklarını elde etmeleri üzerine, 7 Aralık 1934 günü, Kadınlar Birliği ikinci büyük kadın mitingini düzenlemiştir.

Türk Kadınlar Birliği 1935 yılında Cumhuriyetin ilk uluslar arası Dünya Kadınlar Birliği toplantısına da ev sahipliği de yapmıştır.

1935 yılında yapılan 5. Dönem milletvekili seçimlerinde, Meclis'e 18 Kadın milletvekili girmiş ve Türk Kadınlar Birliği de, amaçlarını gerçekleştirdikleri düşüncesiyle, Dernek için fesih kararı almışlardır. (Kaynak: Türk Kadınlar Birliği online). 

Matlûbe Ömer Hanım, Kadın Birliği'nin veznedarlağını ve zaman zaman da muhasebeciliğine bakmasıyla bilinirdi. Ayrıca kendisi, erken dönem aktif bir feminist olarak “Türk Hanımlarını Esirgeme Derneği” adlı bir derneği, Balkan muhacirlerine yardım etmek için bestekâr Hamiyet Hulûsi Hanım, Sitare Ahmet Ağaoğlu, Naciye Hurşit, Saniye Muhtar, ve Sabiha Süleyman gibi kadınlarla 1912 yılında kurmuştu. (Kaynak: Unutulan Bestekar ve Halkçı Bir Türk Kadını: Hamiyet Hulusi Hanım, Çanakkale Travel online, MİTHAT ATABAY). 

"Kadınlar Halk Fırkasının kurucuları ve idare heyeti şöyleydi: 'başkanlık görevinde Nezihe Muhiddin, Nimet Rumeyde (ikinci başkan), Şükufe Nihal (genel sekreter), Latife Bekir (sayman), Seniyye İzzeddin (muhasebeci), Muhsine Salih (sekreter), Matlube Ömer (veznedar) idare heyette görev aldılar. Kurulan yeni fırkanın kurucu üyeleri ise Nesime İbrahim, Tuğrul Bedri, Zeliha Ziya ve Faize Emrullah'tı.' (Zihnioğlu, 2003, s. 130).

-- Kadın Feminizm Osmanlı feminizmi Erken dönem Cumhuriyet Türkiyesi Kadın Hareketi Sosyal tarih